-
1 әйбәт
1. прил.1) хоро́ший, до́брый, сла́вный, прекра́сныйәйбәт кеше — сла́вный (до́брый) челове́к
әйбәт көн — хоро́шая пого́да
әйбәт тавыш — прекра́сный го́лос
әйбәтнең әйбәте — лу́чший из лу́чших, превосхо́дный
юлга чыксаң, юлдашың үзеңнән әйбәт булсын — (погов.) пусть встре́тится тебе́ спу́тник лу́чше тебя́ самого́
2) хоро́ший, бли́зкийәйбәт танышыма юлыгу — встре́титься с хоро́шим знако́мым
әйбәт дус кара көндә беленер — (погов.) (букв. хоро́ший друг познаётся в чёрный день)
3) го́дный, приго́дный, удо́бный, подходя́щий ( для чего) сподру́чный прост.очрашыр өчен әйбәт вакыт — вре́мя, удо́бное для встре́чи
әйбәт урын — подходя́щее ме́сто
4) хоро́ший, добро́тныйәйбәт товарлар — хоро́шие (добро́тные) това́ры
5) испра́вныйәйбәт кием — испра́вная оде́жда
әйбәт хезмәткәр — испра́вный рабо́тник
6) с отриц. частицей түгел нехоро́ший2. нареч.әйбәт эш түгел — нехоро́ший посту́пок
1) хорошо́, по-хоро́шему; сла́вно, великоле́пнокилеп, әйбәт иткәнсең — ты хорошо́ сде́лал, что пришёл
әйбәт кенә аерылышыйк — расста́немся по-хоро́шему
без әйбәт ял иттек — мы сла́вно отдохну́ли
2) удо́бноәйбәт урнашу — удо́бно разсмести́ться
3) благополу́чно, испра́вносыер әйбәт кенә бозаулады — коро́ва благополу́чно отели́лась
4) в знач. сказ. хорошо́; прекра́снобезгә монда бик әйбәт — нам здесь о́чень хорошо́
•- әйбәт кенә -
2 йөрү
неперех.1)а) в разн. знач. ( о человеке и животных) ходи́ть, дви́гаться, шага́ть || ход, хожде́ние, ходьба́, движе́ние (пешком, быстро, на цыпочках, через лес, по домам, взад и вперёд и т. п.)аяк йөрүләреннән тану — узна́ть по похо́дке (по по́ступи)
аяклар йөрмәс булды — но́ги отказа́лись ходи́ть
йөргән таш шомара, яткан таш мүкләнә — (посл.) под лежа́чий ка́мень вода́ не течёт
эт өрер, бүре йөрер — (посл.) соба́ка ла́ет, ве́тер но́сит (букв. соба́ка ла́ет, волк хо́дит)
б) ходи́ть куда, к кому; быва́ть у кого; посеща́ть кого, чтоавыру янына йөрү — ходи́ть к больно́му; быва́ть у больно́го; посеща́ть больно́го
күргәзмәгә йөрү — ходи́ть на вы́ставку, посеща́ть вы́ставку; быва́ть на вы́ставке
музыка түгәрәгенә йөрү — ходи́ть в музыка́льный кружо́к; посеща́ть музыка́льный кружо́к
в) ходи́ть куда, с какой цельюауга йөрү — ходи́ть на охо́ту
гөмбәгә йөрү — ходи́ть за гриба́ми
кунакка йөрү — ходи́ть в го́сти
г) ходи́ть, дви́гатьсямалае инде зур, йөри — сын уже́ большо́й, хо́дит
д) ходи́ть; бе́гать, ката́ться || ходьба́, бег, ката́ниечаңгыда йөрү — ходи́ть на лы́жах
тимераякта йөрү — бе́гать (бег) на конька́х
е) ходи́ть, дви́гаться (как) (о ногах, руках, пальцах)куллары, бармаклары бик җитез йөри — ру́ки, па́льцы (его́) дви́гаются о́чень бы́стро
ж) ходи́ть, бе́гать за кем, чемдоктор артыннан йөрү — ходи́ть за до́ктором
з) в разн. знач. ходи́ть, быва́ть/быть где, среди кого, чего, около кого-чегосугышта йөрү — быть на войне́
кешеләр арасында йөрү — ходи́ть (быва́ть) среди́ люде́й
үзәнлектә яңгыр еш йөри — в доли́не ча́сто быва́ют дожди́
и) ходи́ть в чём, как (в пальто, в длинном платье, с длинными волосами, босиком)к) ходи́ть, быть (в каком-л. состоянии, настроении)күңелсез йөрү — ходи́ть мра́чным
һаман өйләнмичә йөри — всё ещё хо́дит холосты́м
л) ходи́ть; броди́ть, болта́ться, шата́ться, шля́ться, слоня́тьсяэшсез йөрү — слоня́ться без де́ла
читтә йөрү — броди́ть в чужи́х края́х
м) ходи́ть, пасти́сьаланлыкта сыерлар көтүе йөри — на поля́не пасётся ста́до коро́в
2) пройти́сь, гуля́ть, прогу́ливаться/прогуля́ться || прогу́лка (по лесу, по городу, в саду)паркта йөрү — пройти́сь по па́рку
а) ходи́ть, курси́ровать || движе́ние, курси́рованиеКазан белән Арча арасында электричка йөри — ме́жду Каза́нью и Айөррском хо́дит (курси́рует) электри́чка (электропо́езд)
кичен автобуслар сирәк йөри — ве́чером авто́бусы хо́дят ре́дко
трамвайлар йөрүдән туктады — движе́ние трамва́ев прекрати́лось
б) е́здить || езда́ куда, на чёмшәһәргә еш йөрү — ча́сто е́здить в го́род
эшкә троллейбуста йөрү — е́здить на рабо́ту на тролле́йбусе
атта йөрү — е́здить на ло́шади; езда́ верхо́м
күп йөргән күп күргән — (погов.) кто мно́го е́здил, тот мно́го ви́дел
в) е́здить как, на чёматта (велосипедта, мотоциклда һ. б.) оста йөрү — отли́чно е́здить верхо́м (на велосипе́де, мотоци́кле и т. п.)
4) о перемещении по воде:а) ходи́ть, пла́вать, курси́ровать (о судах, подводных лодках и т. п.)күлдә көймәләр, кечкенә катерлар йөри — на о́зере курси́руют ло́дки, ма́ленькие катера́
б) ходи́ть, пла́вать кем, на чёмпароходта өч ел боцман булып йөрдем — три го́да ходи́л на парохо́де бо́цманом
5) о перемещении по воздуху: ходи́ть, лета́ть (о самолётах, вертолётах, космических кораблях)Бигешкә самолетлар бик еш йөри — в Бе́гишево самолёты лета́ют о́чень ча́сто
6) е́здить, ката́ться на чём (на мотоцикле, машине, лодке, лошади и т. п.)көн буе велосипедта йөрдек — це́лый день ката́лись (е́здили) на велосипе́де
7) ходи́ть, пойти́ без доп.; с доп., чем, с чего де́лать (сде́лать) ход || ход ( в игре)дүрт йөрүдә мат кую — ста́вить мат в четы́ре хо́да
ат белән йөрү — ходи́ть (пойти́) конём (с коня́); сде́лать ход конём
король урынына даманы йөрү — ходи́ть (пойти́) королём вме́сто да́мы; сде́лать ход королём вме́сто да́мы
кирпеч алтылыдан йөрү — пойти́ (ходи́ть) бубно́вой шестёркой (с бубно́вой шестёрки)
8) передава́ться, переходи́ть, ходи́ть (из рук в руки, от одного к другому)кулдан кулга йөрү — переходи́ть из одни́х рук в други́е
9)а) расска́зываться, распространя́ться, ходи́ть (о слухах, молве, легендах и т. п.)аның үлеме турында төрле хәбәрләр йөрде — о его́ сме́рти распространя́лись (ходи́ли, расска́зывались) ра́зные слу́хи
авылда бик күп имеш-мимешләр йөри — в дере́вне хо́дят ра́зные небыли́цы
б) ходи́ть между кемике арада өзлексез хатлар йөрде — ме́жду ни́ми шла постоя́нная перепи́ска
10)а) занима́ться/заня́ться, быть за́нятым чем-л. (вопросами проведения конференции, заботами о строительстве новой школы)туй үткәрү мәшәкатьләре белән йөри — за́нят приготовле́нием к сва́дьбе
б) в знач. сущ. хло́потыйөрүләрем бушка китте — хло́поты мои́ оказа́лись напра́сными
11) перен.; разг.а) дружи́ть, гуля́ть, ходи́ть с кем прост.б) ходи́ть, уха́живать; приударя́ть/приуда́ритькызлар артыннан йөрергә ярату — люби́ть уха́живать за де́вушками
в) ходи́ть, верте́ться, окола́чиваться где, около кого-чего прост.базарда йөрергә ярату — люби́ть ходи́ть по база́ру
12) с сущ.; в местно-вр.а) быть, ходи́ть кем., какималдынгылар рәтендә (алдынгы булып) йөрү — ходи́ть в передовы́х
геройлыкта йөрү — ходи́ть геро́ем (в геро́ях)
хәерчелектә йөрү — быть ни́щим (в ни́щих)
б) ходи́ть, рабо́тать; служи́тьсолдатта йөрү — служи́ть в солда́тах
ялчылыкта (көнлектә, көтүчелектә һ.б.) йөрү — ходи́ть в рабо́тниках (в подёнщиках, пастуха́х и т. п.)
бригадирлыкта йөрү — рабо́тать бригади́ром
в) в знач. сочет. с деепр.; ф. гл. булу быть, рабо́тать кемсалда койрыкчы булып йөрү — быть рулевы́м на плоту́
а) счита́ть каким (умным, счастливым, везучим, хорошим товарищем и т. п.)мәсьәлә ачыкланган дип йөрү — счита́ть вопро́с вы́ясненным
мине бик бәхетле кеше дип йөриләр — меня́ счита́ют о́чень счастли́вым челове́ком
б) ду́мать, что...шәһәргә үзем барырга дип йөргән идем — ду́мал, что в го́род пое́ду сам
күрешербез дип йөргән идек — ду́мали, что встре́тимся
14) в сочет. с гл. на -ырга/-ергә, -рга/-ргәнамерева́ться, собира́ться (поехать учиться, устроиться на работу, построить дом и т. п.)өйләнергә йөрү — собира́ться жени́ться
сәяхәткә чыгып китәргә йөри — намерева́ется отпра́виться в путеше́ствие
15) ходи́ть в чём, носи́ть чтокүлмәкчән йөрү — ходи́ть в одно́й руба́шке
эшләпәдән йөрү — носи́ть шля́пу
киез итектән йөрү — ходи́ть в ва́ленках
кара күзлек киеп йөрү — носи́ть чёрные очки́; ходи́ть в чёрных очка́х
16) перен.а) вести́ себя́ какхәзер ул әйбәт йөри, тәртипле — тепе́рь он ведёт себя́ хорошо́, дисциплини́рован
б) в знач. сущ. посту́пки, похожде́ниябез синең болай йөрүеңнән риза түгел — мы не одобря́ем твои́ таки́е посту́пки
бу йөрүләрең яхшыга алып бармас — э́ти твои́ похожде́ния не приведу́т к хоро́шему
17) перен. поступа́ть/поступи́ть, де́йствовать каккеше сүзе белән йөрү — де́йствовать по чужо́му науще́нию
һәр эштә син безнеңчә йөрү — в ка́ждом де́ле ты поступа́й (де́йствуй) как мы
кеше сүзен тыңла, үзеңчә йөрү — (погов.) слу́шай сове́ты други́х, поступа́й по-сво́ему
18) перен.а) ходи́ть, быть в обраще́нии ( о деньгах)элеккеге бер сум хәзер ун тиенгә йөри — пре́жний рубль сейча́с ра́вен десяти́ копе́йкам
б) ходи́ть, де́йствовать, быть в си́ле (о законах, приказах и т. п.)хәзер монда иске фәрманнар йөрми — здесь сейча́с ста́рые прика́зы не де́йствуют (не в си́ле)
•- йөреп ару
- йөреп кайту
- йөреп керү
- йөреп килү
- йөреп китү
- йөреп сату
- йөреп сәүдә итү
- йөреп сатучы
- йөреп тегүче
- йөреп тору
- йөреп тую
- йөреп үткәрү
- йөреп чыгу
- йөреп әйләнү
- йөри башлау
- йөри торгач -
3 күз
сущ.1) глаз, о́ко уст. и поэт.матур зәңгәр күзләр — краси́вые голубы́е глаза́
кылый күз — раско́сые глаза́
күзләр яшьләнү — появле́ние слёз на глаза́х
күз авырулары — глазны́е боле́зни
күз даруы — глазны́е ка́пли
күз клиникасы — глазна́я кли́ника
күз - күңелнең көзгесе — (погов.) глаза́ - зе́ркало души́
күз күрә дә, буй җитми — (посл.) ви́дит о́ко, да зуб неймёт
ышанма күзеңә, ышан сүземә — (погов.) не верь (свои́м) глаза́м, верь (мои́м) слова́м
күзләр матурны, иреннәр татлыны ярата — (посл.) глаза́ лю́бят краси́вое, уста́ - сла́дкое
2) зре́ние, глаз || зри́тельныйүткен күз — о́стрый (намётанный) глаз
тәҗрибәле күз — о́пытный глаз
күз күреме — по́ле зре́ния, кругозо́р
күздән югалу — исче́знуть из по́ля зре́ния
күз алдану — обма́н зре́ния, опти́ческий обма́н
күз хәтере — зри́тельная па́мять
3) взгляд, взоркүз йөртеп чыгу — обвести́ взгля́дом, оки́нуть взо́ром
күзләр белән озатып калу — провожа́ть взгля́дом
күзләрне еракка төбәү — устреми́ть взо́ры вдаль
4) перен.; разг. глаз (надзор, просмотр)балаларга ана күзе кирәк — де́тям ну́жен матери́нский глаз
монда җаваплы кеше күзе җитми — здесь не хвата́ет глаз отве́тственного лица́
һәр җирдә аның үз күзе — везде́ у него́ свой глаз
5) ушко́ ( иголки)йозак күзе — ушко́ замка́
6) дыра́, отве́рстие, проу́шинабалта күзе — проу́шина топора́
7) глазо́к ( двери)8) разг. звено́, глазо́к (окна, рамы)9) пе́тля́ ( на вязальных изделиях)күз төшерү — спусти́ть пе́тлю
10) яче́йка, ячея́җәтмә күзенә эләккән балык — ры́ба, застря́вшая в яче́йках се́ти
кәрәз күзе — со́товая ячея́
11) бот. глазо́к (у картофеля, деревьев, растений)12) перен. я́мка ( в каше для масла)13) ме́лкая полынья́ ( на поверхности льда)14) в притяж. ф. обозначает место, подвергающееся сильному воздействию солнца, ветра и т. п., или середину, центр чего-л.җил күзенә утыру — сесть в са́мое ве́треное ме́сто
күлләвекнең күзенә басу — наступи́ть в са́мую середи́ну лу́жи
15) по́ры (у сыра, хлеба); см. тж. күзәнәк 5)17) в знач. нареч.; в исх. п.; разг. күзеннән до краёв, до́верху ( о жидкости в сосуде); см. тж. мөлдерәмә18) в знач. нареч.; в направит. п.; разг. күзгә на вид, со стороны́күзгә бик таза — на вид о́чень здоро́вый
халык күзендә — в глаза́х люде́й, пе́ред наро́дом
•- күз агу- күз агы
- күз алмасы
- күз бәйләш
- күз врачы
- күз кабагы
- күз карасы
- күз карашы
- күз койрыгы
- күз күрмәү
- күз күрмәс булу
- күз кысу
- күз мускулы
- күз нуры
- күз талдыру
- күз талу
- күз тәбә
- күз томалану
- күз төбе
- күз үләне
- күз уты
- күз чокыры
- күз чыгару
- күз ясмыгы
- күз ялтыравыгы
- күз яше
- күз яше юлы
- күз яшь бизләре
- күзгә ак төшү
- күзгә күренми торган
- күзгә күренмәслек
- күзе китү
- күзеннән итү
- күзләр йомылу••күз агы белән карау — посмотре́ть зло́бно, вражде́бно
күз агы кебек саклау — бере́чь как зени́цу о́ка
күз алакаю — см. күз алару 1)
күз аларту — прост. стро́ить гла́зки (кому-л.)
күз алды (аллары) караңгылану (томалану, чуарлану) — помути́ться в глаза́х (от волнения, бессилия и т. п.)
күз алдына килү (килеп басу) — ожива́ть (ожи́ть, встава́ть/встать) пе́ред глаза́ми; предста́ть пе́ред глаза́ми
күз алдына китерү (китереп бастыру) — предста́вить, вообрази́ть
күз алдында чуалу — верте́ться на глаза́х (пе́ред глаза́ми); лезть в (на) глаза́
күз алдыннан уздыру (кичерү) — предста́вить мы́сленно
күз алдыннан узу (кичү) — промелькну́ть пе́ред глаза́ми
күз алмашу (алышу) — обменя́ться взгля́дами
күз артында — за глаза́, загла́зно
күзе астында — под (чьим-л.) наблюде́нием (контро́лем); в прису́тствии (кого-л.)
күз атып йөрү — быть влюблённым (в кого-л.)
күз ачарлык түгел — см. күз ачкысыз
күз ачып күз йомганчы — не успе́ть гла́зом моргну́ть; в мгнове́ние о́ка; вмиг
күз(ләр) әлҗе-мөлҗе килү — в глаза́х потемне́ло (помути́лось), в глаза́х ряби́т
күз әшнәлеге (танышлыгы) — случа́йное знако́мство, ша́почное знако́мство
күз бәйләнү — смерка́ться, темне́ть
күз бәйләү — см. күз буу
күз(ләр) белән ашау — есть (поеда́ть, пожира́ть) глаза́ми
күз белән сөзү — впе́риться
күз(не) бетерү (бетәштерү) — ослабля́ть/осла́бить зре́ние, по́ртить, испо́ртить зре́ние
күз буяу — втира́ть/втере́ть очки́; пуска́ть/пусти́ть пыль в глаза́; зама́зать глаза́ (кому-л.) прост.
күз буяучылык — очковтира́тельство
күз дә йоммау — и глаз не сомкну́ть
күз дә йоммыйча — и гла́зом не моргну́в
күз дә каш урынына күрү — леле́ять, оберега́ть
күз(ләр) дүрт булу — широко́ раскры́ть глаза́, вы́таращить, вы́лупить глаза́ (от удивления, изумления или страха)
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд
күз җитмәгән — далёкий, незнако́мый, неизве́стный (о землях, крае, стране)
күз җитмәслек — необозри́мый, неогля́дный
күз иләге аша үткәрү — прочита́ть внима́тельно, крити́чески (книгу, рукопись, статью и т. п.)
күз (дә) иярмәү — де́лать (что-л.) ло́вко, прово́рно (букв. гла́зом не уследи́ть; глаза́ не поспева́ют за чем-л.); спо́риться в рука́х (у кого-л.), скор на́ руку
күз иярмәс(лек) тизлек белән — молниено́сно, мгнове́нно; с молниено́сной быстрото́й
күз йомдыру — обмишу́лить
күз йомып алу — вздремну́ть, прикорну́ть
күз йомып йөрү (тору) — смотре́ть сквозь па́льцы (до поры до времени)
күз йомып калу — проморга́ть, прозева́ть
күз йомып та табу — находи́ть (найти́) с закры́тыми глаза́ми (т. е. хорошо знать местонахождение кого, чего-л.)
күз йөгертү (йөгертеп чыгу) — просмотре́ть бе́гло (пове́рхностно), пробежа́ть глаза́ми
күз (кабагы) тарту — подёргивание ве́ка (по суеверию: к радости или к неприятности)
күз камашу — см. күз чагылу
күз карасы кебек асрау — бере́чь, леле́ять, носи́ть на рука́х (кого-л.)
күз карасы кебек (күз карасыдай) саклау — бере́чь (храни́ть) как зени́цу о́ка; бере́чь пу́ще гла́за (кого-л., что-л.); леле́ять, пе́стовать (кого-л.)
күз карашка — на вид, вне́шне
күз качыру — скрыва́ться, не пока́зываться
күз күргән якка — куда́ глаза́ глядя́т; на все четы́ре сто́роны
күз күреме җирдә, күз күремендә — ско́лько досту́пно гла́зу
күз күреме җиткән кадәр — в преде́лах обозрева́емости (досяга́емости)
күз күреме җитмәслек — необозри́мый, необъя́тный
күз күрер (әле) — ви́дно бу́дет, посмо́трим
күз күрмәгән — незнако́мый, неизве́стный
күз күрмәгән, колак ишетмәгән — неви́данный, неслы́ханный (доселе)
күз күрмәс, колак ишетмәслек (җир) — далёкий, да́льний ( край)
күз кысышу — переми́гиваться, подмигну́ть друг дру́гу
күз(ләр) мәңгегә йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз нуры түгү — о напряжённой работе, связанной со зрением
күз очы белән, күз очтан — см. күз кырые белән генә
күз салгалау — посма́тривать, погля́дывать
күз сирпү (сирпеп алу) — метну́ть взгляд (из-под брове́й); бро́сить бы́стрый взгляд
күз суын түгү — см. күз яше түгү
күз(ләр) сүнү — поту́хнуть, потускне́ть, поблёкнуть ( о глазах)
күз терәге — опо́ра, наде́жда (чья-л.) (единственный человек, на которого вся надежда)
күз терәп — с наде́ждой
күз тимәсен (тия күрмәсен) — как бы не сгла́зить
күз томалау — надева́ть шо́ры на глаза́; отводи́ть глаз
күз төшерү — броса́ть (бро́сить, кида́ть/ки́нуть) взгляд (на кого, что-л.)
күз тышта калу — (букв. оста́вить глаза́ на у́лице) не ви́деть помеще́ние пока́ глаза́ не привы́кнут
күз уйнату — стро́ить гла́зки
күз уңында тоту — см. күздә тоту 1)
күз үлчәме (үлчәве) — глазоме́р
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд; күз җитмәслек необозри́мый, неогля́дный
күз чамасы белән — на глазо́к, на глазоме́р
күз(ләр) чекерәю — см. күз акаю
күз(ләр) чуарлана — в глаза́х ряби́т
күз чыга язу — прогляде́ть (просмотре́ть) все глаза́
күз чыгу — осле́пнуть, лиши́ться глаз
күз яздырып — скры́тно; та́йно
күз яктысында — пока́ ви́дно, пока́ не стемне́ло; за́светло
күз яше (яшьләре) белән — в слеза́х (просить, умолять)
күз яше (яшьләре) төшәчәк (тотачак) — отолью́тся (чьи-л.) слёзы (слёзки) (кому-л.)
күз яше кою — утопа́ть в слеза́х
күз яшенә буылу (тыгылу, төелү) — глота́ть слёзы
күз яшьләренә ирек бирү — дать во́лю слеза́м, лить слёзы в три ручья́
күзгә алырлык — заслу́живающий внима́ния
күзгә бәрелү (ташлану) — броса́ться (кида́ться) в глаза́
күзгә бәреп (бәрелеп) тору — бить в глаза́, ре́зать глаза́ (глаз)
күзгә ике булып күренү — двои́ться в глаза́х
күзгә йокы кермәү — не сомкну́ть глаз
күзгә карап көлү — смея́ться в глаза́ (издеваться, оскорблять)
күзгә карап җан сату — врать как си́вый ме́рин
күзгә керерлек (керердәй) булып — при́стально (смотреть на кого-л.)
күзгә кереп бару (керергә тору, керәм дип тору) — лезть на глаза́ (привлекать к себе чьё-л. внимание)
күзгә керү — лезть в глаза́ ( стараться быть замеченным)
күзгә көл сибү — пуска́ть/пусти́ть (кому-л.) пыль в глаза́
күзгә көя булу — см. күз көеге булу
күзгә күзне куеп — с гла́зу на глаз
күзгә күренеп — (пря́мо) на глаза́х, заме́тным о́бразом
күзгә күренеп калу (китү) — показа́ться (появи́ться) в по́ле зре́ния; промелькну́ть
күзгә (дә) күренмәү — не пока́зываться на глаза́; не пока́зывать и но́са
күзгә терәү (сугу) — одура́чить, оста́вить в тру́дном положе́нии
күзгә төртелү (бәрелү, бәрелеп тору) — броса́ться в глаза́; коло́ть глаза́, мозо́лить глаза́
күзгә төтен җибәрү — пусти́ть в глаза́ пыль (дым)
күзгә төшкән чүп (ак) кебек — как бельмо́ на глазу́
күзгә эләрлек — досто́йный внима́ния
күзгә яшь тыгылу — слёзы подступи́ли к го́рлу
күздә тотылу — име́ться в виду́
күздә ут уйнау (кабыну, яну), күзләре ут уйнау — глаза́ разгоре́лись; глаза́ искря́тся
күздә чүп булып тору — мозо́лить глаза́ (кому-л.) прост.
күздән очкыннар чәчү — сверка́ть/сверкну́ть (мета́ть мо́лнии) глаза́ми (на кого-л.)
күздән пәрдә ачылган кебек булу — сло́вно (то́чно) пелена́ с глаз спа́ла
күздән югалту — потеря́ть из ви́ду
күздән югалу (юк булу) — уйти́ (вы́пасть, исче́знуть) из по́ля зре́ния
күзе атылып чыгарга тора — глаза́ на лоб вы́лезли, глаза́ вы́лезли из орби́т
күз(ләр)е дә йөз(ләр)е — на глаза́х; см. тж. күз алды
күзе очлы — ос́трый на глаз (глаза́)
күз(ләре)е тоз булу — ждать не дожда́ться, прогляде́ть (вы́смотреть) все глаза́
күзе туймас (кеше) — ненасы́тный, жа́дный, а́лчный (человек)
күзе тую — насы́титься (чем-л.); удовлетвори́ться
күзе чыккан — быва́лый, о́пытный (в каком-л. деле); вида́вший ви́ды
күзләре чыксын! — чтоб его́ глаза́ ло́пнули! чтоб ему́ бы́ло пу́сто!
күз(ләр)е әйтеп тора — по глаза́м ви́дно
күзе җете — хорошо́ ви́дит, зре́ние хоро́шее
күз(ләр)ем күрмәсен иде — глаза́ бы мои́ не ви́дели (не гляде́ли)
күзем (чәчрәп) чыксын! — пусть глаза́ мои́ ло́пнут!
күземнән югал — прост. с глаз доло́й
күземә күренмә(гез) — вон отсю́да, с глаз доло́й
күзен алу — отвести́ взгляд, пря́тать глаза́
күз(ләр)ен зур итеп ачу — де́лать больши́е (кру́глые) глаза́, смотре́ть больши́ми глаза́ми (на кого, что-л.)
күз(ләр)ен йомдыру — закры́ть глаза́ ( умирающему)
күз(ләр)ен мөлдерәтеп (тутырып) карау — смотре́ть сквозь слёзы (печа́льно)
күз(ләр)ен сөзеп карау — смотре́ть, посмотре́ть исподло́бья
күзен томалау — закры́ть глаза́ (кому-л.)
күзен чыгарганчы (әйтү) — сказа́ть пря́мо в глаза́; ре́зать пра́вду-ма́тку в глаза́
күзен чыгару — вы́колоть глаз, вы́бить глаз, ослепи́ть
күзеннән агыза да тора — глаза́ на мо́кром ме́сте; глаза́ не просыха́ют
күзеннән ут уйнату (чәчү) — пронзи́ть жгу́чим взгля́дом
күзенә басу — угада́ть то́чно
күз(ләр)енә йотылу (текәлү) — при́стально смотре́ть в глаза́ (кому-л.); впе́риться глаза́ми
күзенә каратып тоту — приворожи́ть
күзенә керергә тырышу — добива́ться расположе́ния (кого-л.); стреми́ться понра́виться (кому-л.); лезть на глаза́ (кому-л.)
күзең чыкканмы (әллә)! — прост. осле́п, что ли!
күзләр мәңгегә (мәңгелеккә) йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз(не) алмау — не своди́ть (спуска́ть) глаз
күз(ләр)не ачык тоту, күзне ачып йөрү — быть осторо́жным (осмотри́тельным), внима́тельным; гляде́ть в о́ба
күз(ләр)не гарешкә терәп — упова́я на бо́га
күзне йомып — с закры́тыми глаза́ми; не размышля́я, недо́лго ду́мая
күз(не) йөртү (йөгертү) — оки́нуть взгля́дом, пробежа́ть глаза́ми
күз(ләр)не кан басу (кан алу) — налива́ться кро́вью ( о глазах); рассвирепе́ть
күз(ләр)не кая яшерергә белмәү — не знать, куда́ глаза́ дева́ть/деть
күзне күзгә текәп (төбәп, терәп) — впе́рившись глаза́ми друг в дру́га (разговаривать, стоять и т. п.)
күз(ләр)не чагырайту — вы́таращить глаза́
күз(ләр)не челәйтү (челәйтеп карау) — смотре́ть (наблюда́ть, глазе́ть прост.) вы́таращенными глаза́ми (вы́таращив глаза́)
күз(ләр)не челт-челт йому — хло́пать глаза́ми
күз(ләр)не шар итеп ачу — вы́таращить (вы́пучить) глаза́ (от удивления, изумления или испуга)
- күз акаю- күз алару
- күз алды
- күз алдында
- күз алдыннан китмәү
- күз аллары караңгылану
- күз ату
- күз ачкысыз
- күз ачтырмау
- күз дә ачтырмау
- күз ачылу
- күз бетү
- күз бетәшү
- күз буу
- күз буучы
- күз йому
- күз калмау
- күз көеге
- күз көеге булу
- күз күгәрү
- күзләр күгәрү
- күз күргән
- күз кызу
- күз кырые белән генә
- күз кырые белән карау
- күз кырые белән генә карау
- күз чите белән карау
- күз койрыгы белән карау
- күз маңгайга менү
- күзләр маңгайга менү
- күз нурым
- күз өстендә каш кебек
- күз өстендәге каштай
- күз салу
- күз ташлау
- күз тию
- күз тидерү
- күз тигезү
- күз тону
- күзләр тону
- күз тоткан
- күз тотып йөргән
- күз төшү
- күзләр уйнау
- күз ут булу
- күзләр ут булу
- күз үлчәме белән
- күз үлчәве белән
- күз җитү
- күз чагылу
- күзләр чагылу
- күз шар булу
- күзләр шар булу
- күзләр шардай булу
- күзләр шарланып китү
- күз эленү
- күз явын алу
- күз явын алып тору
- күз явын алырлык
- күз яше түгү
- күзгә ак-кара күренмәү
- күзгә карап
- күзгә күренү
- күзгә ташлану
- күзгә төрткесез караңгы
- күзгә чалыну
- күздә тоту
- күздән калу
- күздән кичерү
- күздән уздыру
- күздән үткәрү
- күздән төшерү
- күздән төшү
- күздән утлар күренү
- күзгә утлар күренү
- күздән ычкындырмау
- күздән югалтмау
- күздән яздырмау
- күздән язу
- күзе ачылмаган
- күзе ачык
- күзе тону
- күзләре тону
- күзе яшьле
- күзләре яшьле
- күзен бәйләү
- күзләрен бәйләү
- күзен тозландырып
- күзләрен тозландырып
- күзне тозландыру
- күзенең агын әйләндереп карау
- күзең тишелеп чыккыры
- күзне камаштыру
- күзләрне камаштыру
- күзне кыздыру
- күзне кызыктыру
- күзләрне кыздыру
- күзләрне кызыктыру
- күзне текәү
- күзне төбәү
- күзне уйнату
- күзләрне уйнату
- күзне чагылдыру
- күзләрне чагылдыру
- күзне чагылдырырлык
- күзләрне чагылдырырлык
- күз тоту
- күзгә бәреп әйтү
- күзгә төртеп әйтү -
4 менә
I частица1) усил.а) употр. для усиления, подчёркивания значения последующего или предыдущего слова вотменә килеп тә җиттек — вот и прие́хали
менә монысы ярый (шәп)! — а вот э́то подхо́дит, да!
күршебез авырып китте менә — сосе́д вот заболе́л
б) употр. с указ. и относит. мест., а также с нареч. места, времени и т. п. для уточнения и усиления их значения вот, вонменә шундый хәлләр — вот таки́е дела́
менә нинди күңелле хәбәр! — вот кака́я прия́тная весть!
менә монда сезнең урыннарыгыз — вот тут ва́ши места
в) употр. для привлечения внимания собеседника к чему-л. вотменә төсле телевизор алдык — вот купи́ли цветно́й телеви́зор
менә күрәсезме, күпме генә калды эш — вот смотри́те, совсе́м немно́го оста́лось рабо́ты
г) разг.; преимущ. постпозитивно, выражает предостережение или угрозу вот (ну) погоди́; вот (ну) смотри́әниеңә әйтим әле менә — вот погоди́, скажу́-ка твое́й ма́ме
бөтен серләреңне сөйлим дә бирәм менә — ну смотри́, возьму́ да и расскажу́ все твои́ секре́ты
д) употр. в восклиц. предл. для усиления эмоциональной окрашенности вотменә шатланырлар инде балалар! — вот обра́дуются де́ти!
менә рәхәт, менә тамаша! — вот благода́ть, вот весе́лье (ди́во!)
е) употр. в знач. связки при именном сказуемом воттынычлык сагында уяу булу - менә безнең максатыбыз — быть бди́тельными на стра́же ми́ра - вот на́ша цель
2) усил. ужшундый сагындым, шундый сагындым менә үзеңне! — уж так соску́чился, так соску́чился по тебе́!
ничә тапкыр әйттем менә, ишетергә дә теләми — уж ско́лько раз говори́л, слы́шать да́же не хо́чет
3) усил. да́жекарарга куркыныч менә — смотре́ть да́же стра́шно
һич сөйләп бетерерлек түгел менә! — да́же всего́ и не расска́жешь!
4) огранич. так, наприме́р: хотя́ быменә тәртип мәсьәләсен генә алып карыйк — так, наприме́р, возьмём вопро́с о дисципли́не
5) утверд. (обычно в повторной ф.) вот-во́т; и́менно такменә, менә, бик дөрес әйтәсең — вот-во́т, о́чень пра́вильно говори́шь
менә, менә, шуңар аптырыйм да мин — и́менно так, э́тому-то я и удивля́юсь
6) в знач. нареч. (чаще в ф. повтора) вот-во́т, ещё немно́го и..., вот сейча́сменә-менә яңгыр яварга тора — вот-во́т дождь начнётся; ещё немно́го и дождь пойдёт
менә кайта, менә кайта, дип көтеп утырабыз — ждём, ду́маем, вот-во́т вернётся
7) перен.; разг.; употр. при нанесении побоев или порицании во́т тебе́!менә күп сөйләнеп торсаң — во́т тебе́ за твою́ ли́шнюю болтовню́
аның егете - менә! — жени́х её - во!
••менә әкәмәт! — вот так фунт! вот так клю́ква!
менә булдырдың! — ай да молоде́ц!
менә дигән итеп — о́чень хорошо́, блестя́ще, великоле́пно, класси́чески
менә кайда икән йомгакның очы — вот, ока́зывается, где соба́ка зары́та
менә кара (күр) инде — вот полюбу́йся
менә карап тор (күр дә тор) — вот уви́дишь
менә мин дип (кычкырып) тора — ле́зет в (на) глаза́ кому-л., броса́ется пря́мо в глаза́ кому-л.
менә мин сине — вот я тебя́ (употр. при угрозе, порицании)
менә ничек! — вот как! вот (вон) оно́ что!
менә сиңа әкият! — вот так шту́ка! вот так клю́ква!
менә шул (гына) — вот и всё; во́т тебе́ и весь сказ!
менә шулай була ул! — то́-то, вот оно́ и есть!
- менә генәменә шул-шул — та́к-то вот, вот та́к-то оно́
- менә дигән
- менә инде!
- менә син
- менә син ә
- менә сиңа!
- менә сиңа кирәк булса!
- менә сүз
- менә тагы!
- менә тагын! II мест.; указ. прост.вот, воменә кәгазь, каләм, әнә өстәл - утырыгыз да языгыз — вот бума́га, ру́чка, вон стол - сади́тесь и пиши́те
менә сез сораган кеше — вот челове́к, кото́рого вы спра́шивали
18+
© Академик, 2000-2024
- Обратная связь: Техподдержка, Реклама на сайте
Экспорт словарей на сайты, сделанные на PHP, Joomla, Drupal, WordPress, MODx.